همانطور که اشاره شد ریشه اصلی سیستم های خبره یا سیستم های مبتنی بر دانش (KBS) به حوزه مطالعاتی به نام هوش مصنوعی (AI) برمیگردد وسیستم های خبره موجودیت خود را مدیون هوش مصنوعی هستند یکی از بزرگان هوش مصنوعی- ماروین مینسکی- آن را چنین تعریف می کند:
«هوش مصنوعی ،حوزه مطالعاتی است که سعی در ایجاد سیستم هایی دارد که به نظر افراد هوشمند هستند.»
سیستم مبتنی بردانش(knowledge base system ) شامل عملگرهایی است که مشخص می کنند چطور یک سیستم از یک وضعیت می تواند به وضعیت بعد ونهایتاً بسوی وضعیت هدف پیش رود . در این راستا برای ایجاد یک برنامه هوشمند ، آن برنامه باید با کیفیت بالا به نحوی که دانش خاص در حوزه آن مسأله ومرتبط با آن باشد طراحی گردد.
يكي از پر استفاده ترين برنامه هاي كاربردي هوش مصنوعي، سيستمهاي خبره ميباشد. يك KBIS[2] يك پايگاه دانش را به اجزاي اصلي شناخته شده در انواع ديگر سيستمهاي اطلاعاتي كامپيوتري اضافه ميكند. يك ES يك سيستم اطلاعاتي مبتني بر دانش(KBIS ) است كه دانش خود را در يك حوزه كاربردي پيچيده و خاص بكار ميبرد و به عنوان يك مشاور متخصص براي كاربر نهايي عمل ميكند. سيستمهاي خبره به سوالاتي در زمينه مشكلات و مسائل خاص بوسيله استنباطي نظير استنباط انسان در حوزه دانشي كه در آن متخصص است، جواب ميدهد. سيستمهاي خبره بايد قادر باشند كه فرايند استدلال و نتيجه گيري خود را براي كاربر نهايي توضيح دهند.( O`Brien, 2000 ).
زماني كه سازمان با مشكلات پيچيده مواجه است، غالبا از خبره ها براي مشاوره استفاده ميكند. اين خبره ها ، دانشي خاص و تجربه اي خاص در يك حوزه خاص دارند . آنها گزينه ها ، ميزان شانس موفقيت، و منافع و مضار تجاري را مي شناسند . سازمانها افراد خبره را براي موقعيتهاي غير ساختارمند جمع ميكنند. در واقع سيستم خبره سعي دارد تا از متخصصين انساني تقليد كند . نوعا سيستم خبره عبارت است از يك پكيج نرم افزاري براي تصميم گيري كه ميتواند به سطح يك متخصص (حتي جلوتر) در حل مسايل در حوزه خاص برسد.Turban, 2000))
سيستم خبره يك برنامه كامپيوتري مبتني بر دانش است كه تخصص انساني را در حوزه اي محدود كسب ميكند.(Lauden & Lauden,2000 ).
بعضی از تعاریف سیستم های خبره:
سیستم خبره یک سیستم رایانه ای است که با استفاده از دانش،حقایق وروش های استدلالی ، مسائلی را حل می کند که نیاز به توانایی افراد خبره دارند.
یک سیستم خبره یک سیستم رایانه ای است که توانایی تصمیم گیری یک فرد خبره را «تقلید» میکند. اصطلاح تقلید یعنی انجام کارهایی که یک فرد خبره انجام میدهد واین امر با شبیه سازی اعمال یک خبره تفاوت زیادی دارد.
سیستم خبره یک برنامه هوش مصنوعی است که برای حل مسائل ومشکلات مربوط به یک حوزه خاص تهیه شده باشد.
سیستم خبره یک برنامه رایانه ای است که بااستفاده از دانش و رویه ها در حل مسائل مشکل ، همانند یک انسان متخصص وخبره عمل میکند.
تاریخچه سیستم های خبره :
بعد از سال های 1950 میلادی ، محققین هوش مصنوعی سعی نمودند روش هایی برای حل مسئله بر اساس استدلال های بشر،ارائه نمایند . چنین پروژه ای در سال 1976به وسیله نوول و سایمون توسعه یافت که به عنوان الگوریتم های حل مسائل عمومی یا GPS شناخته شد.
یکی از کمبودهای راه حل مسائل عمومی این بود که اندازه مسئله بزرگ شد . بنابراین فضای جستجو به وجود آمده به طور قابل توجهی رشد کرد بنابراین تنها با ساخت برنامه هایی که کمتر عمومی هستند و تمرکز روی دانش خاص مسئله ، می توانیم این قبیل فضای جستجو را کاهش دهیم . از این رو یک عرصه جدید برای تحقیق در سال 1970پدیدار شد و واترمن(1986)یک برنامه هوشمند به عالیترین کیفیت و دانش مشخص در دامنه مسئله ایجاد نمود که لنات و گودها بعداً در سال 1991 آن را اصل دانش نامیدند . آن ها این مسئله را به شرح زیر بیان کردند: اگر برنامه ای کار پیچیده ای را به خوبی اجرا کند،آن برنامه می بایست راجع به محیطی که در آن عمل می کند ، دانسته هایی داشته باشد . نبود دانش،همه آنچه که مشخص می شود بر اساس جستجو و استدلال است که کافی نیست. از زمانیکه اولین محصول پایگاه دانش پدیدار شد ، یک شاخص در محدوده های زندگی واقعی به حساب می آمد . مانند تشخیص بیماری های عفونی و یا پیشگویی ذخایر معدنی در مناطق جغرافیایی مختلف دنیا ، این تاریخچه ای از آزمایش بر روی مسائل زندگی واقعی بود تا بفهمیم که آیا تصورات با سعی و تلاش قابل دسترس هستند یا خیر؟
سیستم DENDRAL اولین سیستم در این دسته بود که ساخته شد . کار روی این سیستم در سال 1965 میلادی با مدیریت ادوارد فیگن باوم شروع شد.این سیستم به این دلیل به کار گرفته شد تا ساختارهای شیمیایی ذرات ناشناخته را معین کند.این سیستم ها برای حل مسائلی به کار برده شدند که نیاز به سرویس دهی یک خبره داشتند بنابراین به عنوان سیستم های خبره شناخته شدند.همچنین این سیستم ها به عنوان سیستم های مبتنی بر دانش یا سیستم های دانش، شناخته می شوند.
|