web 3استفاده از تكنولوژی
نزدیک به سه سال پیش بود که مردی با نام Dale Dougherty از وب 2 سخن گفت که بی درنگ عملی نیز شد. این ایده در آغاز چندان جدی نبود تا اینکه در اواخر سال 2005 نخستین کنفرانس درباره وب 2 برگزار شد و روشن گردید که این استاندارد با خود انقلابی به همراه دارد. وب 2 آمد تا هر کجا که به اشتراک گذاری دادهها لازم است به ما کمک کند و نتیجه آن را در بلاگها، دایره المعارفهای اینترنتی و RSS feedها میبینیم کهWikipedia ، MySpace و YouTube نمونههای عملی آنها هستند. از آنجا که این استاندارد جنبههای گوناگونی را پوشش میدهد هنوز ارزش و سودمندی آن برای برخی روشن نیست. ما ناگزیریم که تاریخچه وب را به دو بخش تقسیم کنیم: امروز که وب 2را داریم و دیروز که از وب 1استفاده میکردیم.
اما اکنون پرسش این است که وب 3 دیگر چیست؟
البته هنوز خیلی زود است که بخواهیم با قاطعیت درباره آن صحبت کنیم. حتی وب 2 هنوز از برخی جنبهها در حال پیشرفت است. اما هیچ شکی نیست که همین حالا نیز فناوریهای تازه شبکه در دانشگاهها، مراکز پژوهشی و شرکتهای پیشرو در دست بررسی و پایهگذاریاند. اگر به وب لاگها سری بزنید میبینید که گفتگو بر سر نسل بعدی بسیار داغ است. برای بسیاری، وب 3 یعنی Semantic Web این عبارت را Tim Berners- Leeیعنی همان کسی که سنگ بنای وب را گذاشت مطرح کرده. Semantic Webیا وب مفهومی جایی است که ماشینها صفحات وب را همانگونه که ما میخوانیم میخوانند و موتورهای جستجو میتوانند بهتر درون وب کاوش کرده و نتایج دقیقتری ارائه کنند. Nova Spivackیکی از مدیران شرکت Radar Netwroks میگوید: «وب 3 مجموعهای از استانداردهاست که فضای وب را به یک بانک اطلاعاتی بزرگ تبدیل میکند».
وب 3 به زبان ساده
وب 3 چه شکلی خواهد داشت؟ کسی نمیداند اما امکانات زیر را باید محتمل بدانیم.
وب مفهومی
یک فضای وب است که کامپیوترها میتوانند در آن مانند ما صفحههای وب را بخوانند. کافی است از کامپیوتر بخواهید برنامه شما را با چیزی مثلاً یک پزشک یا پرواز هواپیما تنظیم کند.
وب سه بعدی
فضایی است که میتوانید بدون نیاز به حرکت از پشت کامپیوتر، درون آن قدم بزنید و ساختمانهای آن را بازدید کنید.
وب رسانهای
فضایی است که میتوانید با یک فایل رسانهای فایلهای دیگر را جستجو کنید. برای نمونه تصویری از یکی از نقاشیهای مورد علاقه خود را به کامپیوتر میدهید و او تصاویر و فیلمهای مرتبط با آن را پیدا میکند.
وب فراگیر
یک فضای وب است که همه جا وجود دارد؛ روی کامپیوتر شخصی، روی کامپیوتر جیبی، روی تلفن همراه و حتی روی لباستان. حتی با ارتباط پنجرههای اتاقتان و دریافت وضعیت هوا، پنجرهها در زمان لازم باز و بسته میشوند.
وب مفهومی
وب مفهومی ایده تازهای نیست. این ایده که در آن فضایی وجود داشته باشد تا کامپیوترها بتوانند متنها را بهتر خوانده، بفهمند و پردازش کنند نخستین بار در سال 2001 در قالب یک مقاله در نشریه Scientific American مطرح شد. این مقاله که Berners- Lee نیز در تالیف آن نقش داشت دنیایی را شرح میداد که در آن، agent های نرم افزاری اعمال مربوط به وب را که معمولاً خود ما انجام میدهیم انجام میدادند. این داستان با یک شخصیت مجازی با نام Lucy آغاز میشود که یک پزشک به مادرش گفته باید با یک پزشک متخصص مشورت کند. در داستان چنین آمده: در مطب دکتر، لوسی از طریق کامپیوتر خود به Semantic Web agnet خود فرمان داد و agent جزئیات مربوط به وضعیت مادر لوسی را از agent دکتر دریافت کرد. سپس با روشن شدن شیوه درمان، لیستی از 20 بیمارستان که توانایی چنین کاری داشتند به دست آورد و روالهای بیمهای لازم برای آغاز درمان را با نزدیکترین دفتر و بهترین خدمات هماهنگ کرد. این شاید اغراقآمیز به نظر بیاید اما آینده مورد نظر Berners- Lee از وب همین است.
Semantic Web agnet لوسی میتواند بدون نیاز به کمک و راهنمایی او همه قرار ملاقاتهای مادرش را بررسی کرده و بهترین وقتها را تعیین کند. Semantic Web agnet چیزی است که میتواند برای تنظیم مرخصی و تعطیلات شما گرفته تا تحقیق درباره یک موضوع برنامهریزی شود. اما این کار چگونه انجام میگیرد؟ از نگاه Berners- Lee باید در استانداردهای وب بازنگریهایی انجام گرفته و همه meta- data هایی که ما برای خواندن صفحات وب به کار میبریم را به شکل قابل فهم برای ماشین به آن اضافه کنیم. اکنون شش سال پس از انتشار مقالهScientific American، meta- dataهای لازم همراه با Recourse Description و Web Ontology Language آماده شده و به سایتها و ابزار اینترنتی نیز راه پیدا کردهاند. نتیجه این meta- data ها را میتوانید برای نمونه در food siteیاهو ببینید. شرکت Radar Networks نیز گونهای پورتال وب مفهومی را در دست ساخت دارد. HP در حال کار روی یک رابط برنامهنویسی با نام Jena است. ساختارهای وب مفهومی در ابزار بانک اطلاعاتی Oracle نیز دیده میشود.
David Lankers پروفسور علوم اطلاعات در دانشگاه سیراکیوز میگوید: «وب مفهومی چیز خوبی است اما استفاده از آن بسیار پیچیده و زمانگیر است».
یک وب مفهومی دیگر
هم اکنون پژوهشگران زیادی هر یک با دید شخصی خود در حال کار روی وب مفهومی هستند. این گروه به جای بازنگری در فرمت وب که تغییر در همه سایتها را ایجاب میکند در حال آماده کردن agent بهتری هستند که صفحات وب را بهتر بفهمند. یعنی آنها به دنبال سادهتر کردن ساختار صفحههای وب نیستند بلکه agent های با هوشتری میسازند. Blue Organizer محصول Adaptiv Blueیکی از نخستین نمونههاست. مرورگر Blue Organizer محصول Adaptiv Blueیکی از نخستین نمونههاست.
مرورگر Blue Organizer تحت شرایطی هنگامی که یک صفحه وب را باز میکنید موضوع سایت را میفهمد و به طور خودکار اطلاعات پیرامون آن موضوع را از سایتهای دیگر میگیرد. برای نمونه اگر یک وبلاگ مربوط به یک فیلم را باز کنید. بیدرنگ سایتهایی که میتوانید این فیلم را بخرید یا بیشتر درباره آن بخوانید را دریافت خواهید کرد. البته حرف زدن درباره این تواناییها در مقایسه با پیاده کردن آنها بسیار سادهتر است.
شرکتهای بیشماری همچون شرکت Claris as Personal Web محصولاتی مانند Blue Organizerعرضه کردهاند که البته با recommendation engine آمازون تفاوت چندانی ندارد که بسته به چگونگی کشت و گذار شما در اینترنت، موضوعات مورد علاقه شما را حدس زده و تازهترین محصولات را معرفی میکند. ما هنوز تا رسیدن به agent هایی که بتوانند خودشان فکر کنند راه درازی در پیش داریم. شاید نخستین چیزی که برای وب مفهومی نیاز داریم همانگونه که Berners- Lee معتقد است، metadata باشد. Pattic Maesیکی از کار کشتههای Media Lab در دانشگاه MIT و پایهگذار گروه agent های نرم افزاری میگوید: «agent های خودکار بسیار با ارزش هستند اما واقعاً سخت است که بگوییم tag های درون صفحات وب بهترند یا tag هایی از سوی خود ماشین ساخته میشوند».
|