سیستمهای چندعاملی چیست؟(Multi Agent Systems)
سیستم چندعاملی (Multi Agent Systems) یا به اختصار MAS روش نوینی برای حل مسائل و پیادهسازی پروژههای نرمافزاری رایانهای است.
با اینکه زمان زیادی از پیدایش این گونه سیستمها نمیگذرد ولی استفاده از روشهای طراحی بر اساس عامل یکی از موفقترین راهحلهای موجود بوده و حاصل این شیوه طراحی یعنی سیستم حل مسائل به صورت توزیعشده از بهترین سیستمها به شمار میآید و به عنوان ابزار جدیدی برای حل انواع فرآیندهای انسانی شناخته میشود.
این نوع سیستمها نسبت به سیستمهای معمولی و تکعاملی، مزایای زیادی دارند؛ از جمله اینکه در اکثر شرایط کار میکنند. به این معنا که چون مغز متفکر واحد ندارند و تصمیمگیری در آنها به صورت توزیعشده است، چنانچه حتی بخشی از آنها نیز از کار بیفتد باز هم به کار خود ادامه میدهند.
همچنین این نوع سیستمها برای محیطهایی با مقیاس وسیع(Large Scale) و محیطهای ناشناخته نیز گزینه مناسبی نسبت به سیستمهای تکعاملی به شمار میآیند.
سیستمهای مبتنی بر عامل، پردازش موازی را آسان کرده و به راحتی موازی میشوند. منظور از پردازش موازی این است که به جای انجام یک پروژه با محاسبات زیاد و پردازشهای سنگین توسط یک پردازشگر، همان پروژه را به پردازشهای کوچکتر با حجم محاسبات کمتر شکسته و آن را توسط چندین عامل انجام دهیم. مثلاً میزی را تصور کنید که برای بلند کردنش به 100 نیوتن نیرو احتیاج داریم،
حال هم میتوانیم آن را توسط یک نفر که توانایی اعمال 100 نیوتن نیرو را دارد، بلند کنیم و هم این کار را به کمک چهار نفر که هر کدام 25 نیوتن نیرو به اشتراک میگذارند، انجام دهیم. در نتیجه، هزینهها در چنین سیستمی پایین میآید و نیازی به صرف هزینه کلان جهت ایجاد امکان پردازش سنگین برای یک عامل نیست.
در این صورت، چندین عامل با قدرت پردازشی کمتر همان کار را حتی سریعتر انجام میدهند. البته این نوع سیستمها به نوبه خود معایبی نیز دارند که استفاده از آنها را محدود میکند. مهمترین عیب این سیستمها، کندی اندک در کار طراحی آنها و موازیسازی است که به نتیجه رساندن پروژه را به تعویق میاندازد.
تعریف سیستم چندعاملی
قبل از تعریف سیستم مبتنی بر چندعامل، لازم است ابتدا خود عامل را معرفی کنیم. عامل یا agent یک سیستم کامپیوتری است که قادر به انجام اعمال مستقل و خودکار از طرف کاربر یا صاحب خود است. نکته اصلی در مورد عاملها، خودمختاری آنهاست، به این معنا که عاملها قادرند به طور مستقل عمل کنند و کنترلی روی حالات داخلی خود داشته باشند.
بدین ترتیب تعریف دیگری که برای عامل میتوان داشت این است که یک عامل یک برنامه کامپیوتری است که در بعضی محیطها قادر به انجام کارهای خودمختار یا به اصطلاح autonomous است.
در دستهبندی سادهای از عاملها میتوان به دو نوع عامل اشاره کرد، یکی عاملهای ساده و کماهمیتتر (Trivial Agents) که مثال ساده آن، ترموستاتها هستند و دوم عاملهای هوشمند (Intelligent Agents ) که در واقع همان برنامه کامپیوتری است که در بعضی محیطها قادر به انجام اعمال خودمختار و انعطافپذیر است.
در اینجا منظور از انعطافپذیر، انجام اعمال واکنشدار (دارای عکسالعمل) و پیشبینی یک واکنش و انجام زودتر عمل مناسب است.
به عنوان اولین تعریف برای یک سیستم چندعاملی میتوان گفت: سیستم چندعاملی به سیستمی گفته میشود که از تعدادی عامل (agent) تشکیلشده است. این عاملها هر کدام به نوبه خود فعل و انفعالات داخلی داشته و در محیط خارج نیز با یکدیگر ارتباط دارند.
در بیشتر موارد، عامل، با داشتن اطلاعات خاص و محرکهای مختلف، از طرف کاربر عمل میکند و در واقع یک عامل، میتواند نمایندهای از طرف انسان باشد که در محیطهای مجازی مانند او به تصمیمگیری و انجام کارهای مختلف میپردازد.
برای داشتن ارتباطات داخلی موفق بین عاملها، آنها نیاز دارند که با یکدیگر همکاری کنند، هماهنگ باشند و مذاکره دوطرفه داشته باشند. درست به همان اندازه که انسانها در ارتباطات روزانه خود با هم ارتباط دارند و به مذاکره و داد و ستد میپردازند.
دو مسئله کلیدی در طراحی سیستم چندعاملی
دو مسئله کلیدی که در طراحی سیستمهای چندعاملی مطرح است: اول طراحی عامل و دوم طراحی محیطی برای عملکرد و ارتباط میان عاملها. در طراحی عامل، چگونگی ساخت عاملی که قادر به انجام کارهای مستقل و اعمال خودمختار باشد مدنظر است.
به گونهای که بتواند کارهایی که بر عمدهاش گذاشتهایم را با موفقیت انجام دهد. در طراحی اجتماع یا محیط عاملها، نکته اساسی این است که چگونه عاملهایی طراحی کنیم که قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر باشند.
منظور از این ارتباط همان همکاری، هماهنگی و مذاکره بین عاملهاست. این کار برای انجام موفقیتآمیز وظایفی که بر عهده آنها گذاشتهایم، ضروری است؛ چرا که همه عاملها اهداف مشترک ندارند یا نمیتوانند با علایق یکسان ساخته شوند.
منبع